Het huidige tekort aan personeel in Nederland is een bekend en nijpend probleem. Sectoren zoals de zorg, het onderwijs en de technologie kampen met aanzienlijke tekorten, wat de efficiëntie en kwaliteit van diensten onder druk zet. Tegelijkertijd staat de arbeidsmarkt aan de vooravond van een transformatie door de opkomst van kunstmatige intelligentie (AI). Deze technologie belooft niet alleen processen te optimaliseren, maar dreigt ook bestaande banen te vervangen, wat kan leiden tot een stijging van de werkloosheid.Computable.nl+2AG Connect+2Adecco+2
Huidige personeelstekorten in cijfers
In het tweede kwartaal van 2024 stonden er 401.000 vacatures open in Nederland. Hoewel dit een daling is ten opzichte van eerdere kwartalen, blijft de arbeidsmarkt krap met 108 vacatures per 100 werklozen. vactise.nl
Specifiek in de zorgsector zijn de vooruitzichten zorgwekkend. Het tekort aan medewerkers in de sector zorg en welzijn zal tegen 2033 zijn opgelopen naar maar liefst 189.800 medewerkers. Skipr
Ook het primair onderwijs ervaart aanzienlijke tekorten. Uit de meting Personeelstekorten primair onderwijs 2023 blijkt dat het landelijk tekort voor leraren 9,7 procent van de werkgelegenheid van leraren bedraagt, oftewel 9.800 fulltimebanen. Arbeidsmarktplatform PO
De opkomst van AI en de impact op werkgelegenheid
Kunstmatige intelligentie ontwikkelt zich in een razendsnel tempo en vindt zijn weg naar diverse sectoren. AI heeft het potentieel om taken te automatiseren, wat kan leiden tot het overbodig maken van bepaalde functies. Uit onderzoek blijkt dat 57% van de Nederlanders zich zorgen maakt over het verlies van hun baan door automatisering en AI. PwC+3Home+3Digitale Overheid+3Beaks+1Adecco+1Adecco
Een studie van PwC toont aan dat meer dan 44 procent van de banen in Nederland in hoge of zeer hoge mate blootgesteld is aan generatieve AI, zoals ChatGPT. Dit betekent dat AI een significant deel van de taken binnen deze functies kan overnemen, wat zowel kansen als bedreigingen met zich meebrengt. PwC
Sectoren met de grootste AI-impact
De impact van AI verschilt per sector. Beroepen die in hoge mate worden blootgesteld aan AI en waar tevens sprake is van arbeidskrapte, bevinden zich vooral in de informatie- en communicatiesector, de financiële sector, het onderwijs, de gespecialiseerde dienstverlening en het openbaar bestuur. In deze sectoren loopt de ‘AI exposure’ op tot maar liefst 75 procent. PwC
Daarentegen zullen ambachtelijke beroepen in sectoren als de detailhandel, landbouw, bosbouw, visserij, bouwnijverheid en industrie minder snel door AI worden geraakt. Hier is de blootstelling aan AI aanzienlijk lager, wat betekent dat de directe impact op werkgelegenheid in deze sectoren beperkter zal zijn. PwC
Van personeelstekort naar werkloosheid?
Hoewel AI de potentie heeft om de arbeidsproductiviteit te verhogen en de druk op de arbeidsmarkt te verlichten, is het realiseren van deze potentie een uitdaging. Het is geen toverstokje dat alle problemen oplost. Organisaties moeten investeren in de implementatie van AI en zorgen voor de juiste infrastructuur en training van medewerkers. PwC
Daarnaast is er een groeiende bezorgdheid onder de Nederlandse bevolking over de impact van AI op banen. Uit onderzoek blijkt dat 65% van de respondenten bezorgd is over de impact van AI op hun huidige en toekomstige werk. Vooral mensen die weinig ervaring hebben met AI-tools voelen zich het meest bedreigd. Adecco
Voorbereiden op de toekomst
Om de negatieve gevolgen van AI op de werkgelegenheid te beperken, is het essentieel dat zowel de overheid als het bedrijfsleven proactief handelen. Dit omvat het investeren in omscholing en bijscholing van werknemers, het stimuleren van innovatie en het creëren van nieuwe functies die voortkomen uit technologische vooruitgang. Daarnaast is het belangrijk om ethische richtlijnen op te stellen voor het gebruik van AI, zodat de technologie op een verantwoorde manier wordt ingezet.
Kortom, terwijl Nederland momenteel kampt met personeelstekorten in diverse sectoren, brengt de opkomst van AI zowel kansen als uitdagingen met zich mee. Het is aan beleidsmakers, werkgevers en werknemers om zich aan te passen aan deze veranderende realiteit en gezamenlijk te werken aan een toekomstbestendige arbeidsmarkt.